در دنیای امروز که پیشرفت‌های پزشکی با سرعتی چشمگیر در حال وقوع است روش‌های درمانی نوین توانسته‌اند جایگزین مناسبی برای جراحی‌های باز و پرریسک شوند یکی از این روش‌های پیشرفته که در درمان مشکلات ستون فقرات به‌ویژه دیسک کمر و گردن به کار می‌رود آندوسکوپی دیسک نام دارد این شیوه نوین درمانی به دلیل ماهیت کم تهاجمی و دقت بالا در انجام فرآیند درمان توانسته است توجه بسیاری از پزشکان و بیماران را به خود جلب کند
در این مقاله از دکتر صنعت کار، تلاش می‌شود تا آندوسکوپی دیسک به‌صورت کامل و تشریحی مورد بررسی قرار گیرد در ابتدا با تعریف این روش آشنا می‌شویم سپس به ساختار دیسک بین‌مهره‌ای پرداخته و مشکلات رایجی که در این ناحیه رخ می‌دهد را بررسی می‌کنیم در ادامه با روش انجام آندوسکوپی دیسک مزایا معایب مراقبت‌های پیش و پس از انجام آن و مقایسه با جراحی‌های سنتی آشنا خواهیم شد همچنین کاربردهای مختلف این روش در درمان دیسک کمر دیسک گردن و دیگر اختلالات ستون فقرات مورد توجه قرار می‌گیرد و در پایان نیز به جمع‌بندی مطالب خواهیم پرداخت
آشنایی با دیسک بین‌مهره‌ای و علل ایجاد مشکل در آن
ستون فقرات از مهره‌هایی تشکیل شده که در بین آن‌ها دیسک‌های بین‌مهره‌ای قرار دارند این دیسک‌ها دارای بافتی نرم و ژلاتینی هستند که وظیفه آن‌ها جذب فشار و ایجاد انعطاف‌پذیری در ستون فقرات است هر دیسک از دو بخش اصلی تشکیل شده است بخش خارجی که جنسی محکم و فیبری دارد و بخش داخلی که بافتی نرم‌تر و ژلاتینی دارد
با افزایش سن یا وارد آمدن فشارهای نامناسب به ستون فقرات این دیسک‌ها ممکن است دچار پارگی بیرون‌زدگی یا تخریب شوند به این وضعیت‌ها فتق دیسک یا پارگی دیسک گفته می‌شود این اختلالات می‌توانند به ریشه‌های عصبی فشار وارد کرده و منجر به درد بی‌حسی ضعف عضلات و محدودیت در حرکت شوند
آندوسکوپی دیسک چیست؟
آندوسکوپی دیسک یک روش درمانی کم تهاجمی است که به کمک آن پزشک می‌تواند با استفاده از دوربین‌های پیشرفته و ابزارهای خاص وارد فضای بین مهره‌ای شود و به‌صورت مستقیم ناحیه آسیب‌دیده دیسک را مشاهده و درمان کند این روش از طریق یک برش بسیار کوچک روی پوست انجام می‌شود و برخلاف جراحی‌های باز نیازی به برش‌های وسیع و دستکاری گسترده بافت‌ها ندارد
در این روش دستگاه آندوسکوپ که شامل یک لوله باریک مجهز به دوربین و منبع نور است از طریق برش کوچکی به ناحیه دیسک هدایت می‌شود تصاویر دریافتی از طریق دوربین به مانیتور منتقل شده و پزشک با دقت بالا ناحیه آسیب‌دیده را بررسی و اقدام به برداشت بخش بیرون‌زده یا آسیب‌دیده دیسک می‌کند
فرآیند انجام آندوسکوپی دیسک
در مرحله نخست بیمار تحت بی‌حسی موضعی یا بی‌هوشی سبک قرار می‌گیرد سپس پزشک محل دقیق ورود دستگاه را با استفاده از تصویر‌برداری مانند ام آر آی یا سی تی اسکن مشخص می‌کند پس از انجام برش کوچکی روی پوست دستگاه آندوسکوپ وارد ناحیه مورد نظر می‌شود پزشک با هدایت دقیق ابزار از طریق تصاویر زنده روی مانیتور اقدام به حذف یا اصلاح ناحیه آسیب‌دیده دیسک می‌کند
در برخی موارد برای کاهش فشار روی ریشه عصبی تنها بخشی از دیسک که بیرون‌زده برداشته می‌شود در حالی‌که در برخی دیگر از موارد ممکن است کل دیسک آسیب‌دیده تخلیه و جایگزین شود پس از پایان کار برش کوچکی که روی پوست ایجاد شده با پانسمان بسته می‌شود و نیازی به بخیه‌زدن گسترده یا بستری طولانی‌مدت نیست
مزایای آندوسکوپی دیسک نسبت به جراحی باز
یکی از مهم‌ترین مزایای این روش کاهش چشمگیر درد پس از عمل است زیرا در آن بافت‌های اطراف دیسک کمتر آسیب می‌بینند همچنین مدت زمان بستری بیمار در بیمارستان بسیار کوتاه‌تر است و اغلب افراد می‌توانند در همان روز یا روز بعد به خانه بازگردند
بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره از دیگر مزایای قابل توجه این روش است در جراحی باز معمولاً نیاز به دوره نقاهت طولانی وجود دارد در حالی‌که در آندوسکوپی دیسک بیمار در مدت کوتاه‌تری می‌تواند فعالیت‌های عادی خود را از سر گیرد
احتمال عفونت و خونریزی نیز در این روش بسیار کمتر است چون برش ایجاد شده بسیار کوچک بوده و بافت‌های داخلی کمتر در معرض آسیب قرار می‌گیرند از سوی دیگر دقت بالای این روش و توانایی مشاهده مستقیم ناحیه آسیب‌دیده به پزشک امکان می‌دهد تا درمانی هدفمند و مؤثر انجام دهد
همچنین می‌توانید برای کسب اطلاعات درباره طب سوزنی درمان درد موضعی روی لینک کلیک کنید.
کاربردهای آندوسکوپی دیسک
این روش به‌ویژه در درمان فتق دیسک کمر که یکی از شایع‌ترین اختلالات ستون فقرات است کاربرد زیادی دارد همچنین برای درمان فتق دیسک گردن نیز به‌کار می‌رود و می‌تواند باعث کاهش قابل توجه درد گردن شانه و دست شود
آندوسکوپی دیسک همچنین در مواردی مانند تنگی کانال نخاعی یا فشار روی ریشه‌های عصبی نیز قابل استفاده است در برخی موارد که دیسک آسیب‌دیده به‌طور کامل نیاز به خارج شدن دارد این روش امکان جایگزینی دیسک مصنوعی یا تثبیت مهره‌ها را نیز فراهم می‌سازد
مراقبت‌های قبل و بعد از آندوسکوپی دیسک
پیش از انجام این روش پزشک بیمار را به‌طور کامل معاینه کرده و آزمایش‌های لازم مانند ام آر آی را تجویز می‌کند بیمار باید داروهای مصرفی خود را به پزشک اطلاع دهد و از مصرف برخی داروهای خاص پیش از عمل خودداری کند همچنین ناشتا بودن در روز عمل معمولاً توصیه می‌شود
پس از انجام آندوسکوپی دیسک بیمار باید به توصیه‌های پزشک توجه کرده و در روزهای ابتدایی از انجام حرکات سنگین خودداری کند برخی تمرین‌های سبک فیزیوتراپی برای بهبود عملکرد عضلات و جلوگیری از بازگشت علائم ممکن است تجویز شود بازگشت تدریجی به فعالیت‌های معمول روزمره با رعایت اصول صحیح حرکتی اهمیت زیادی دارد
عوارض احتمالی آندوسکوپی دیسک
اگرچه این روش بسیار ایمن‌تر از جراحی باز است اما ممکن است با برخی عوارض همراه باشد از جمله این عوارض می‌توان به درد موضعی در ناحیه برش عفونت یا خونریزی اندک اشاره کرد در موارد نادر ممکن است آسیب به ریشه عصبی یا بازگشت علائم ایجاد شود که در این حالت نیاز به بررسی مجدد و اقدامات تکمیلی وجود دارد
مقایسه آندوسکوپی دیسک با روش‌های سنتی
در جراحی‌های باز معمولاً نیاز به برش‌های بزرگ و برداشتن بخشی از استخوان مهره‌ها وجود دارد که این موضوع منجر به آسیب بیشتر به بافت‌ها و طولانی‌تر شدن زمان بهبودی می‌شود همچنین احتمال چسبندگی و دردهای مزمن در این نوع جراحی بیشتر است
در مقابل آندوسکوپی دیسک با حفظ ساختار طبیعی ستون فقرات و بدون دستکاری زیاد بافت‌ها باعث می‌شود نتیجه درمانی بهتری حاصل شود و بیمار سریع‌تر به حالت عادی بازگردد از نظر هزینه نیز در بسیاری از موارد این روش مقرون‌به‌صرفه‌تر بوده و نیاز به بستری طولانی‌مدت ندارد
چه کسانی کاندید مناسب برای آندوسکوپی دیسک هستند
افرادی که دچار فتق دیسک با دردهای پایدار و مقاوم به درمان دارویی هستند می‌توانند گزینه مناسبی برای انجام این روش باشند همچنین بیمارانی که از درد مزمن کمر یا گردن ناشی از فشار دیسک بر اعصاب رنج می‌برند در صورت تایید پزشک می‌توانند از آندوسکوپی دیسک بهره ببرند
افراد مسن یا کسانی که به دلیل مشکلات قلبی یا بیماری‌های زمینه‌ای قادر به تحمل جراحی باز نیستند نیز می‌توانند از این روش بهره‌مند شوند
نتیجه‌گیری
آندوسکوپی دیسک یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی در حوزه ستون فقرات محسوب می‌شود که به دلیل ماهیت کم تهاجمی ایمنی بالا دقت زیاد و بازگشت سریع بیمار به زندگی عادی جایگاه ویژه‌ای در بین روش‌های درمانی به خود اختصاص داده است این روش با امکان مشاهده مستقیم ناحیه آسیب‌دیده و انجام اصلاحات مورد نیاز به پزشک کمک می‌کند تا با دقت و اطمینان بیشتری فرآیند درمان را انجام دهد
با وجود تمام مزایای این روش لازم است انتخاب آن بر اساس تشخیص پزشک متخصص صورت گیرد و بیمار نیز نسبت به مراقبت‌های پیش و پس از درمان آگاه باشد در نهایت می‌توان گفت که آندوسکوپی دیسک تحولی مهم در درمان مشکلات دیسک کمر و گردن به شمار می‌رود که می‌تواند زندگی بسیاری از افراد را بهبود بخشد و از دردهای مزمن آن‌ها بکاهد
