در درمان دردهای مزمن و مشکلات اسکلتی-عضلانی، دو روش درمانی پرکاربرد که بسیاری از بیماران با آن‌ها مواجه می‌شوند، فیزیوتراپی و بلوک عصبی است. تفاوت فیزیوتراپی و بلوک عصبی در مکانیسم، هدف و نحوه کاربرد آن ها است و انتخاب مناسب آن‌ها بستگی به نوع و شدت درد و تشخیص پزشک دارد. در این مقاله از دکتر صنعت کار به بررسی کامل تفاوت فیزیوتراپی و بلوک عصبی، کاربردها، مزایا و محدودیت‌های هر کدام می‌پردازیم.
تعریف فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از شاخه‌های توانبخشی پزشکی است که با استفاده از روش‌های غیردارویی مانند تمرینات ورزشی، حرکات اصلاحی، الکتروتراپی، ماساژ، اولتراسوند و لیزر درمانی به بهبود عملکرد جسمانی، کاهش درد و افزایش کیفیت زندگی کمک می‌کند. هدف اصلی فیزیوتراپی اصلاح نواقص حرکتی، تقویت عضلات، افزایش دامنه حرکت مفاصل و بازتوانی پس از آسیب یا جراحی است.
تعریف بلوک عصبی
بلوک عصبی نوعی روش درمانی است که در آن داروهای بی‌حسی و ضد التهاب به نزدیکی عصب‌های آسیب‌دیده یا تحریک شده تزریق می‌شود تا انتقال سیگنال‌های درد به مغز قطع یا کاهش یابد. این روش به خصوص در دردهای شدید، دردهای عصبی و دردهایی که با روش‌های معمول کنترل نمی‌شوند، کاربرد دارد.
مکانیسم اثر
- فیزیوتراپی: با تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری، فشار روی مفاصل و عصب‌ها را کاهش می‌دهد. روش‌های الکتروتراپی و لیزر نیز به کاهش التهاب و تحریک ترمیم بافت کمک می‌کنند. فیزیوتراپی همچنین با اصلاح الگوی حرکت، از ایجاد دردهای جدید پیشگیری می‌کند.
- بلوک عصبی: مستقیماً سیگنال‌های درد را در محل عصب مختل می‌کند. داروهای تزریق شده التهاب را کاهش داده و باعث بی‌حسی موقت یا طولانی‌مدت در ناحیه دردناک می‌شوند.
کاربردها
- فیزیوتراپی: مناسب برای مشکلاتی مانند آرتروز، آسیب‌های ورزشی، ضعف عضلانی، محدودیت حرکتی، دردهای مزمن خفیف تا متوسط، و بازتوانی پس از جراحی.
- بلوک عصبی: کاربرد اصلی در دردهای شدید، دردهای عصبی (مثل دیسک کمر با رادیکولوپاتی)، دردهای بعد از جراحی، و زمانی که سایر درمان‌ها ناکارآمد بوده‌اند.
مدت زمان و نحوه انجام
- فیزیوتراپی: جلسات منظم چند هفته‌ای یا ماهانه که هر جلسه معمولاً ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. نیازمند همکاری فعال بیمار در انجام تمرینات است.
- بلوک عصبی: معمولاً یک جلسه کوتاه (۲۰ تا ۳۰ دقیقه) تحت هدایت تصویربرداری انجام می‌شود و ممکن است چندین بار تکرار شود.
مزایا و محدودیت‌ها
فیزیوتراپی
-
مزایا:
- غیرتهاجمی و بدون عوارض جدی
- بهبود کلی سلامت جسمانی و عملکردی
- مناسب برای پیشگیری و درمان بلندمدت
-
محدودیت‌ها:
- نیازمند زمان و تلاش مداوم
- ممکن است برای دردهای شدید کافی نباشد
بلوک عصبی
-
مزایا:
- تسکین سریع درد
- کاهش نیاز به داروهای سیستمیک
- کمک به تشخیص محل درد
-
محدودیت‌ها:
- تهاجمی و نیازمند تزریق
- احتمال عوارض جانبی مانند عفونت، خونریزی و آسیب عصبی
- تسکین درد ممکن است موقتی باشد
نتیجه‌گیری
فیزیوتراپی و بلوک عصبی هر دو نقش مهمی در درمان دردهای اسکلتی-عضلانی دارند، اما با مکانیسم‌ها و کاربردهای متفاوت. فیزیوتراپی بهترین گزینه برای بهبود عملکرد و کنترل دردهای خفیف تا متوسط است و بلوک عصبی برای دردهای شدید و مقاوم به درمان‌های دیگر استفاده می‌شود. در بسیاری از موارد، ترکیب این دو روش می‌تواند بهترین نتایج را به همراه داشته باشد. انتخاب روش مناسب باید توسط پزشک متخصص با توجه به شرایط و نیازهای هر بیمار صورت گیرد.
