علت درد پشت گردن و شانه یکی از شایع‌ترین مشکلات اسکلتی-عضلانی است که بسیاری از افراد، آن را تجربه می‌کنند. سبک زندگی مدرن، نشستن طولانی پشت میز، کار با رایانه یا موبایل، وضعیت بدنی غلط، استرس‌های روانی و حتی بیماری‌های داخلی می‌توانند در بروز این درد نقش داشته باشند. اگرچه بسیاری از این دردها ناشی از گرفتگی عضلانی یا فشار مکانیکی ساده هستند، اما در برخی موارد می‌توانند علامت مشکلات جدی‌تری مثل فتق دیسک گردن، درگیری اعصاب یا حتی بیماری‌های قلبی باشند. در این مقاله دکتر صنعت کار به‌طور کامل علت‌های شایع و مهم درد پشت گردن و شانه، علائم همراه، روش‌های تشخیص و راه‌های درمان درد گردن و پیشگیری را بررسی می‌کنیم.
علت درد پشت گردن و شانه
ساختار گردن و شانه؛ چرا مستعد درد هستند؟
برای درک بهتر علل درد، باید بدانیم که گردن و شانه‌ها ساختار پیچیده‌ای از عضلات، مفاصل، رباط‌ها و اعصاب دارند. ستون فقرات گردنی از ۷ مهره تشکیل شده است که وزن سر را تحمل می‌کنند و امکان چرخش، خم شدن و حرکت‌های متنوع را فراهم می‌کنند. شانه‌ها نیز به‌عنوان مفصل بسیار متحرک، با عضلات و رباط‌های زیادی احاطه شده‌اند. فشار یا آسیب به هر بخش این سیستم می‌تواند درد را به نقاط مجاور انتشار دهد.
علت‌های شایع درد پشت گردن و شانه
- کشیدگی و گرفتگی عضلات:شایع‌ترین دلیل درد، کشیدگی یا اسپاسم عضلات ناحیه گردن و شانه است. این حالت معمولاً به دلیل وضعیت بدنی نادرست، کار با کامپیوتر یا موبایل، مطالعه طولانی‌مدت، رانندگی یا خوابیدن در وضعیت نامناسب ایجاد می‌شود.
- فتق دیسک گردن:وقتی دیسک بین مهره‌های گردن آسیب می‌بیند و بیرون می‌زند، می‌تواند به ریشه‌های عصبی فشار وارد کند. در این حالت درد گردن به شانه، بازو و حتی انگشتان دست انتشار پیدا می‌کند و ممکن است با گزگز، بی‌حسی یا ضعف عضلانی همراه باشد.
- آرتروز مهره‌های گردنی:فرسایش غضروف بین مهره‌های گردن (اسپوندیلوز گردنی) با افزایش سن طبیعی است اما در برخی افراد منجر به درد مداوم گردن، محدودیت حرکتی و انتشار درد به شانه می‌شود.
- آسیب‌های ورزشی یا تصادف:حرکت‌های ناگهانی، کشیدگی‌های شدید یا ضربه مستقیم به گردن و شانه می‌تواند باعث رگ‌به‌رگ شدن رباط‌ها یا پارگی عضلات شود. سندرم «شلاقی» (Whiplash) پس از تصادف خودرو نمونه‌ای از این آسیب‌هاست.
- سندرم گیرافتادگی شانه:در این وضعیت، تاندون‌های عضلات روتاتورکاف شانه بین استخوان‌های شانه گیر می‌کنند که درد تیرکشنده به گردن و بازو ایجاد می‌کند.
- درگیری اعصاب:گیر افتادن یا تحت فشار قرار گرفتن اعصاب (مثل ریشه‌های گردنی یا شبکه بازویی) می‌تواند درد را از گردن به شانه و دست منتقل کند.
- مشکلات داخلی و ارجاعی:گاهی درد پشت گردن و شانه ناشی از بیماری‌های داخلی است. به‌عنوان مثال:
بیماری‌های قلبی می‌توانند درد ارجاعی به شانه چپ و پشت گردن ایجاد کنند.
سنگ کیسه صفرا یا مشکلات ریوی هم در موارد نادر چنین دردی ایجاد می‌کنند.
علت‌های شایع درد پشت گردن و شانه
علائم همراه درد پشت گردن و شانه
برای افتراق علت درد، توجه به علائم همراه ضروری است:
گزگز و بی‌حسی بازو و انگشتان: احتمال فشار بر عصب گردنی.
درد شدید ناگهانی با تعریق و تنگی نفس: هشدار احتمال مشکل قلبی.
محدودیت حرکتی شدید: نشانه آرتروز یا گیر افتادگی شانه.
ضعف عضلانی: نشانه درگیری عصب.
علائم همراه درد پشت گردن و شانه
چه زمانی درد گردن و شانه خطرناک است؟
اگر درد با علائم زیر همراه باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
درد شدید ناگهانی با احساس فشار در قفسه سینه (احتمال سکته قلبی).
از دست دادن کنترل حرکات دست یا پا.
بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع همراه با درد گردن (احتمال آسیب نخاعی).
درد مداوم و مقاوم به درمان‌های خانگی.
روش‌های تشخیص علت درد گردن و شانه
پزشک با گرفتن شرح حال دقیق، معاینه فیزیکی، تست‌های حرکتی و عصبی می‌تواند علت احتمالی را مشخص کند. در صورت نیاز، آزمایش‌های تکمیلی مانند:
عکس ساده گردن یا شانه
MRI برای تشخیص فتق دیسک یا آسیب عصبی
نوار عصب و عضله (EMG)
آزمایش‌های خون برای رد علل التهابی یا داخلی
درمان‌های دارویی درد پشت گردن و شانه
بسته به علت، درمان می‌تواند شامل:
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن)
شل‌کننده‌های عضلانی
داروهای مخصوص دردهای نوروپاتیک در صورت درگیری عصب
کمپرس گرم یا سرد برای تسکین درد عضلانی
نقش فیزیوتراپی در درمان درد گردن و شانه
تمرینات کششی و تقویتی عضلات گردن و شانه، اصلاح وضعیت بدنی، تکنیک‌های دستی، سرما/گرما درمانی، تحریک الکتریکی (TENS) و ماساژ تخصصی از مهم‌ترین بخش‌های درمان فیزیوتراپی هستند.
درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی
استفاده از بالش مناسب برای گردن
اصلاح ارتفاع صندلی و مانیتور
استراحت‌های کوتاه حین کار طولانی
انجام حرکات کششی ساده در طول روز
مدیریت استرس با یوگا یا مدیتیشن
پیشگیری از دردهای مکرر گردن و شانه
رعایت ارگونومی محل کار
اجتناب از حمل بار سنگین روی یک شانه
انجام ورزش‌های سبک برای تقویت عضلات گردن و شانه
کنترل وزن
نتیجه‌گیری
درد پشت گردن و شانه اگرچه اغلب علت ساده‌ای مانند گرفتگی عضلات دارد، اما گاهی می‌تواند نشانه بیماری‌های جدی‌تر باشد. آگاهی از علائم هشداردهنده، مراجعه به‌موقع به پزشک و شروع درمان ترکیبی دارویی، فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی، کلید کنترل این درد و جلوگیری از مزمن شدن آن است.
